Πως στεκόμαστε μπροστά σ' έναν επίγειο άρχοντα;

Ένας απλός άνθρωπος ασφαλώς στέκεται με πολύ σεβασμό και με φόβο ακόμη μπροστά σ' έναν επίγειο άρχοντα.

Προσέχει βέβαια πολύ την εξωτερική του στάση, τον τρόπο του, τη γενικότερη συμπεριφορά του. 

Προσέχει πολύ να ακούει καλά και να καταλαβαίνει όλα όσα ο άρχοντας του λέει. 

Και με πολλή επίσης προσοχή διατυπώνει τις σκέψεις του, τις απορίες, τις προτάσεις, προ παντός τα αιτήματά του. 

Δεν στρέφει το βλέμμα του εδώ και εκεί, δεν παρατηρεί τους άλλους που πιθανώς 

παρευρίσκονται εκεί. 

Πολύ περισσότερο δεν στρέφει το βλέμμα του έξω από τον χώρο της συναντήσεως και το νου του σε άλλα ξένα προς το αντικείμενο της συζητήσεως θέματα. 

Όλη του η προσοχή, η εξωτερική, του βλέμματος, και όλη η εσωτερική προσοχή, η προσήλωση της ψυχής του, του νου, της διαθέσεως, της προσδοκίας κλπ., είναι στραμμένη στον άρχοντα και στη συζήτηση που γίνεται μαζί του.

Αν αυτός ο άνθρωπος, την ώρα που ο άρχοντας τον δέχεται για να τον ακούσει και να ενδιαφερθεί για τα προβλήματά του, στρέφεται αλλού, πιάνει συζήτηση με τους άλλους εκεί παρευρισκομένους, κοιτάζει έξω και σκέπτεται άλλα πράγματα, έτσι που να μην μπορεί να παρακολουθήσει τη συζήτηση, αν δείχνει ότι μόνο σωματικά βρίσκεται παρών στην επίσημη εκείνη αίθουσα και με το νου και την ψυχή του είναι αλλού, τότε βέβαια φανερώνει απαράδεκτη περιφρόνηση και αδιαφορία σε ώρα επίσημη και κρίσιμη γι' αυτόν και προκαλεί δικαιολογημένα την οργή και την αγανάκτηση του άρχοντα και αποδεικνύεται άξιος πολλών τιμωριών.

Όταν λοιπόν κανείς σταθεί όχι μπροστά σ' έναν επίγειο άρχοντα, αλλά ενώπιον του βασιλέως των βασιλέων, ενώπιον του αιωνίου και άπειρου και παντοδυνάμου Θεού; 

Αυτό ακριβώς δεν είναι η προσευχή; Δεν είναι παράσταση του μικρού και αμαρτωλού ανθρώπου ενώπιον του Τρισάγιου Θεού και συνομιλία μαζί Του; Και δεν είναι ασέβεια και
αμαρτία μεγάλη να στέκεται κανείς ενώπιον του Θεού σε προσευχή και, αφήνοντας τη συνομιλία μαζί Του, να αρχίζει να σκέπτεται άλλα πράγματα και να απασχολεί το νου του
με τελείως ξένες προς το αντικείμενο της προσευχής του υποθέσεις;

Γι' αυτό και ο Μέγας Βασίλειος διδάσκει ότι πολύ περισσότερο απ' όσο ενώπιον ενός απλού άρχοντα, πρέπει να στέκεται κανείς με φόβο και τρόμο ενώπιον του Θεού, και όλο το νου του να τον έχει προσηλωμένο σ' αυτόν μόνο και πουθενά αλλού. Διότι αυτός δεν βλέπει μόνο τον έξω άνθρωπο, όπως βλέπουν οι άνθρωποι, αλλά παρακολουθεί προσεκτικά και τον έσω άνθρωπο. 

Συμβουλεύει ο ιερός Πατήρ να επικαλούμεθα τη βοήθεια του Θεού χωρίς ραθυμία, χωρίς να μετεωρίζεται, να περιπλανάται δηλαδή, ο νους
μας εδώ και εκεί. Διότι, λέγει, εκείνος που προσεύχεται έτσι, όχι μόνο δεν θα πάρει αυτό που ζητεί, αλλά και πολύ θα εξοργίσει τον Δεσπότη.

Και ο άγιος Ιωάννης της «Κλίμακος» λέγει ότι όπως είναι βδελυκτός στον επίγειο βασιλιά αυτός που στέκεται μπροστά του και στρέφει αλλού το πρόσωπο του και συζητεί με τους
εχθρούς του βασιλιά, «οὕτως ὑπό Κυρίου βδελύσσεται ὁ ἐν προσευχή παριστάμενος, καί ἀκαθάρτους λογισμούς προσδεχόμενος». Ο Κύριος βδελύσσεται αυτόν που στέκεται
σε προσευχή και δέχεται ακάθαρτους λογισμούς.

Πόσες φορές δυστυχώς στεκόμαστε ενώπιον του Θεού και ο νους μας, αντί να είναι στραμμένος σταθερά σ' αυτόν που είναι το φως το αληθινόν και η τέλεια αγιότητα, βυθίζεται
στη λάσπη και χάνει την καθαρότητά του!

Και αν ακόμη δεν μολύνεται ο νους από την αμαρτία, είμαστε ένοχοι διότι πολλές φορές τον αφήνουμε να φεύγει δεξιά και αριστερά και δεν προσέχουμε τι λέμε στον Θεό! Αλλά αν εμείς που έχουμε ανάγκη και παρακαλούμε τον Θεό, δεν προσέχουμε τα λόγια μας, αν εμείς δεν ακούμε την προσευχή μας, πως θα την ακούσει ο Θεός; 

Αν «ἠμεῖς οἱ δεόμενοι καί παρακαλοῦντες οὐκ ἀκούομεν, πώς τόν Θεόν ἀξιοῦμεν ἀκούειν;», ερωτά ο ιερός Χρυσόστομος.

Γι' αυτό συχνά οι προσευχές μας μένουν χωρίς αποτέλεσμα. Γιατί είναι προσευχές ψυχρές, άτονες, αναιμικές, χωρίς θέρμη, χωρίς πίστη, χωρίς προσοχή.

Είναι φανερό ότι πρέπει να σκεφθούμε σοβαρότερα το θέμα της προσευχής και να εκμεταλλευθούμε αποτελεσματικότερα την ιδιαίτερη αυτή δυνατότητα που μας έχει δώσει ο πανάγαθος πατέρας Θεός, να μιλούμε όποτε θέλουμε και όσο θέλουμε μαζί Του και ότι θέλουμε να Του ζητούμε.


       


Συνήθως προσευχόμαστε μπροστά στο εικονοστάσι του σπιτιού μας. Βλέπουμε τις άγιες εικόνες για να εμπνεόμαστε. Τι να εμπνεόμαστε; Τι να σκεπτόμαστε και να νοιώθουμε την ιερή ώρα της προσευχής; Να νοιώθουμε την αόρατη πραγματική παρουσία του Θεού. Δεν προσευχόμαστε στις εικόνες. Στον αοράτως παρόντα Θεό προσευχόμαστε.

Όταν αυτό το καταλάβει καλά η ψυχή μας, συγκλονίζεται και συγκεντρώνεται. Εμείς είμαστε εδώ. Και εκεί, εκεί μπροστά μας, είναι ο Θεός, ο ζωντανός, ο αληθινός και  προσωπικός Θεός. Έναν άνθρωπο να βλέπω μπροστά μου και να συνομιλώ μαζί του, δεν μπορώ να μην προσέχω τι του λέω και επίσης να μην ακούω με προσοχή όσα μου λέει εκείνος. Όταν αισθάνομαι ότι συνομιλώ με τον Θεό; Πως είναι δυνατό να αφαιρούμαι τότε και να μην μπορώ να μαζέψω το νου μου;

Δεν έχει σημασία που ο Θεός είναι αόρατος. Σημασία έχει που είναι παρών. Την ατμόσφαιρα που μας περιβάλλει την βλέπουμε; Και όμως μέσα στην ατμόσφαιρα ζούμε και επειδή υπάρχει η ατμόσφαιρα ζούμε. Μέσα στην παρουσία του Θεού, σαν σε κάποια πνευματική ατμόσφαιρα, ζούμε και η παρουσία αυτή μας κρατεί στη ζωή.

Να πιστεύω λοιπόν, να σκέπτομαι και αισθάνομαι την πραγματική παρουσία του Κυρίου στην ώρα της προσευχής.

Την ώρα που στέκομαι σε προσευχή, ο Θεός ο παντοδύναμος, ο Θεός της αγάπης, ο Θεός με την πανάγαθη πρόνοια και στοργική πατρική φροντίδα για μας, είναι εκεί. Είναι δίπλα μου, μπροστά μου, έτοιμος να με ακούσει και βοηθήσει, να συμπαρασταθεί και ενισχύσει.

 «Προωρώμην τόν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μου ἐστιν, ἴνα μή σαλευθῶ», λέγει ο ιερός Ψαλμωδός (Ψαλμ. ιε΄8). Βλέπω τον Κύριο πάντοτε μπροστά μου. Συναισθάνομαι διαρκώς την πρόνοιά Του. Τον βλέπω να είναι στα δεξιά μου έτοιμος να με προστατεύσει για να μην κλονισθώ από κανένα φόβο ή κίνδυνο.

Ο Θεός είναι πανταχού παρών. Βρίσκεται παντού. Ασφαλώς είναι και εκεί που προσεύχομαι. Και με γνωρίζει πολύ καλύτερα απ' όσο γνωρίζω εγώ τον εαυτό μου, αυτός που «ἐτάζει καρδίας καί νεφρούς» (Ψαλμ. ζ΄ 10). Βλέπει τα βάθη της ψυχής, γνωρίζει τον αγώνα και τις καλές διαθέσεις μου, αλλά και κάθε αμαρτωλή κίνηση του εσωτερικού μου. 

Είναι εκεί έτοιμος να με συγκρατήσει, να με καθοδηγήσει, να με λυτρώσει από τους εχθρούς μου, να με στηρίξει με την παντοδύναμη χάρη Του. Και εγώ στέκομαι με δέος ενώπιον Του και του μιλώ.

Αυτός που έχει αυτή την πίστη, αυτή την αίσθηση, εύκολα θα συγκεντρώνει το νου του και πιο θερμή θα απευθύνει την προσευχή του.

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη που μπορεί να βοηθήσει στη συγκέντρωση του νου στην προσευχή.

      



Για να συγκεντρώνουμε πιο εύκολα το νου μας στην προσευχή, μπορούμε να κάνουμε μία κατάλληλη προεργασία. 

Πολλές φορές, αφού τελειώσουμε κάποια από τις εγκόσμιες απασχολήσεις μας, ξεκινούμε αμέσως την προσευχή χωρίς να μεσολαβήσει κάποιο διάστημα κατά το οποίο η ψυχή μας θα προετοιμασθεί για την ιερή και αγία αυτή ώρα. 

Ενώ είμαστε ακόμη απορροφημένοι από τα καθημερινά ζητήματα, από τα προβλήματα της δουλειάς, της οικογένειας, των κοινωνικών σχέσεων κλπ., ενώ ίσως η ψυχή μας είναι ακόμη ταραγμένη από γεγονότα που πρόσφατα μας δυσκόλεψαν και ταλαιπώρησαν, ή μόλις τελειώσουμε την ενασχόλησή μας με τις ειδήσεις του κόσμου, ξεκινούμε την προσπάθεια της προσευχής. 

Αφήνουμε την εφημερίδα, κλείνουμε την τηλεόραση και αρχίζουμε την προσευχή. Φυσικό είναι τότε να μην μπορεί να συγκεντρωθεί ο νους. 

Μπροστά μας πηγαινοέρχονται πρόσωπα, πράγματα, ειδήσεις, καταστάσεις που αντιμετωπίσαμε τη μέρα μας. Διασπάται εύκολα ο νους και σταματά βέβαια η προσευχή.

Γι' αυτό πολύ βοηθητικό είναι να ηρεμήσουμε πρώτα πριν ξεκινήσουμε. 

Να σταθούμε σ' έναν ήσυχο τόπο, στο δωμάτιο μας, και να τ' αφήσουμε όλα αυτά που απασχόλησαν το νου και κούρασαν την ψυχή μας. 

Κι 'ναι η ώρα του Θεού τώρα. Είναι η ώρα της ψυχής μας. Ας σβήσουν οι εντυπώσεις του μάταιου κόσμου. Τώρα θα εισέλθουμε στον αληθινό κόσμο του Θεού.

Μπορούμε να διαβάσουμε λίγα λεπτά κάτι από την Αγία Γραφή, από τον αθάνατο λόγο του Θεού. 

Μπορούμε να ανοίξουμε κάποιο πνευματικό βιβλίο, από τα πολλά που κυκλοφορούν στις μέρες μας και ενισχύουν πολύ την ψυχή στο αγώνα της. 

Η μελέτη αυτή βοηθεί να ξεχάσουμε τα καθημερινά και τετριμμένα, να στραφούμε σιγά-σιγά και τελικά να αφοσιωθούμε στα αιώνια και αληθινά.

Τότε μπορούμε να κλείσουμε το βιβλίο μας και ν' αφήσουμε τη σκέψη μας ν' ασχοληθεί και να εμβαθύνει σε κάτι απ' όσα διαβάσαμε. 

Μπορούμε να την κατευθύνουμε και σε κάποιο άλλο νόημα πνευματικό. Να σκεφθούμε τον Θεό και τη Βασιλεία Του, τη δίκαιη κρίση Του, την ατελεύτητη μακαριότητα της ζωής του Παραδείσου ή την αφόρητη πικρία, την οδύνη και τις αιώνιες ποινές της Κολάσεως.

                   

Όλα αυτά είναι καλό να συνδυασθούν και με μια αυτοκριτική. Να σταθούμε δηλαδή λίγο και να ανακρίνουμε τον εαυτό μας: Πως πέρασε η μέρα; Πως φερθήκαμε στους συνανθρώπους μας; Πως αντιμετωπίσαμε τις διάφορες καταστάσεις; Ήμασταν σ' όλα σύμφωνοι με το θέλημα του Θεού ή σε κάποιες περιπτώσεις ξεφύγαμε; Ασφαλώς θα βρούμε και περιστατικά στα οποία πληγώθηκε η ψυχή μας και θα πονέσουμε τότε. Ο πόνος αυτός συμμαζεύει το νου. Διότι όταν πονάει κανείς, τον πόνο του και το πρόβλημά  του σκέπτεται διαρκώς. «Οὐδέν οὕτω φυγαδεύει ραθυμίαν καί ὀλιγωρίαν, ὡς ὀδύνη καί θλίψις πανταχόθεν συνάγουσα τήν διάνοιαν, καί πρός ἑαυτήν ἐπιστρέφουσα», λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Τίποτε δεν μπορεί τόσο αποτελεσματικά να διώξει τη ραθυμία και την αδιαφορία, όσο ο πόνος και η θλίψη που από παντού συμμαζεύει τη διάνοια και την
επιστρέφει στον εαυτό της.

Αισθήματα μετανοίας γεννιούνται τότε μέσα μας και η ψυχή κατανύσσεται. Αισθάνεται την ανάγκη να καταφύγει στο έλεος του Θεού, να ζητήσει τη συγχώρηση για όσα λάθη έγιναν, και τη βοήθειά Του να μην επαναλάβει αυτά που λυπούν τον πανάγαθο πατέρα Θεό, γιατί ρίχνουν χαμηλά και βασανίζουν την ψυχή μας.

Με τον τρόπο αυτό η ψυχή ξεφεύγει από τον κόσμο και τα του κόσμου. Στρέφει την προσοχή στο εσωτερικό της, βλέπει την κατάσταση και τις ανάγκες της και σκέπτεται πιο εύκολα τώρα και αναζητεί τον Θεό. Είναι έτοιμη να αρχίσει την προσευχή της.

Καταλαβαίνει πια ότι η προσευχή δεν είναι τόσο καθήκον, όσο είναι ανάγκη μεγάλη της ψυχής.
Και το καταλαβαίνει αυτό, διότι με την αυτοκριτική της διαπιστώνει την αδυναμία της και ταπεινώνεται. 

Φυσικό επακόλουθο είναι τότε η αναζήτηση του Θεού. «Ἕως ἄν οὔν μή
ταπεινωθῆ ἡ καρδία, οὐ δύναται παύσασθαι τοῦ μετεωρισμοῦ. Ἡ γάρ ταπείνωσις συνάγει τήν καρδίαν», λέγει ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος. Όσο δεν ταπεινώνεται η καρδιά, δεν μπορεί να απαλλαγεί από τον μετεωρισμό, από την άτακτη μετακίνηση από τη μια σκέψη στην άλλη. Διότι η ταπείνωση συμμαζεύει την καρδιά. Ο ταπεινός άνθρωπος προσεύχεται με μεγαλύτερη προσήλωση.

Όλα αυτά, που πρέπει να προηγηθούν της προσευχής, δεν θέλουν πολύ χρόνο. Είναι όμως πολύ βοηθητικά για να μπορέσει η ψυχή πιο εύκολα και πιο συνειδητά να εισέλθει
στον κόσμο του Θεού και να αρχίσει τη συνομιλία μαζί Του.

Αρχιμ. Αστερίου Σ. Χατζηνικολάου

πηγή: xristianos.gr