Ὁσάκις ἐπεχείρησαν νά τό ζητήσουν ἑτερόδοξοι (αἱρετικοί), Καθολικοί καί Ἀρμένιοι ἀπέτυχαν. Συγκεκριμένα τό ἔτος 1101μ.Χ., οἱ Λατίνοι τότε πού οἱ Ἅγιοι Τόποι εἶχαν περιέλθει στούς Σταυροφόρους δέν μπόρεσαν νά λάβουν τό Ἅγιο Φῶς, παρά τίς προσευχές καί τίς τελεσθεῖσες λιτανεῖες πού ἔκαμαν ἀπό τό Μεγάλο Σάββατο, μέχρι τό πρωΐ τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα.
Τό Ἅγιο Φῶς « ἐμφανίσθηκε» ὅταν ἀπεχώρησαν αὐτοί, στούς ἐναπομείναντες Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι προσευχήθηκαν μέ πίστη καί ἐγέμισαν ὅλο τό Ναό. 

 
Τότε, μέ ἀλλαλαγμούς ἔτρεξαν οἱ Λατῖνοι καί το πῆραν ἀπό τούς Ἕλληνες, ταπεινωμένοι. Ἕκτοτε, ἡ τελετή τοῦ Ἁγίου Φωτός καί ἐπί τῶν Σταυροφόρων ἀκόμη, παρέμεινε ὡς καθαρά Ἑλληνικήτελετή (Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου Ἱστορία τῆς ἘκκλησίαςἹεροσολύμων, σελ. 426, 427).

Ἐπίσης, ἀργότερα, δέν μποροῦσαν νά λάβουν το Ἅγιο Φῶς καί οἱ Ἀρμένιοι (Μονοφυσῖτες).
Τό ἔτος 1579 μ.Χ. οἱ Ἀρμένιοι ἐδωροδόκησαν τους Τούρκους πού κατεῖχαν τά Ἱεροσόλυμα καί τό Μεγάλο Σάββατο εἰσῆλθε στόν Πανάγιο Τάφο ὁ ἰδικός τους Πατριάρχης νά πάρει τό Ἅγιο Φῶς.
Ἔτσι, οἱ Ὀρθόδοξοι μέ τόν Πατριάρχη ἦλθαν καί ἔμειναν ἔξω ἀπό τό Ναό τῆς Ἀναστάσεως, στήν Ἁγία Αὐλή. Ἡ λύπη τους ἦταν μεγάλη, γι᾽ αὐτό προσεύχονταν στόν Κύριο μέ πολύ πόνο.
Ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης καθόταν περίλυπος μπροστά στήν ἀριστερή μαρμάρινη κολώνα τῆς Πύλης τοῦ Ναοῦ. 

Ἐν τῶ μεταξύ, ἐντός τοῦ Ναοῦ ὁ Πατριάρχης τῶν Ἀρμενίων καί οἱ Ἀρμένιοι προσεύχονταν καί παρακαλοῦσαν τόν Κύριο νά λάβουν τό Ἅγιο Φῶς, ἀλλά δυστυχῶς τοῦτο δέν ἐμφανιζόταν.
Στό ἀπέναντι τζαμί, ἦταν ἀνεβασμένος γιά νά κάνει τή συνηθισμένη προσευχή ὁ Ἄραβας Χότζας Ἐμίρης Τούνομ. Ἔξαφνα ὅμως, τό Ἅγιο Φῶς, «σχίζει» τήν κολώνα, πού ἦταν μπροστά στόν ἕλληνα Πατριάρχη καί ἐμφανίζεται θαυμαστά πρός μεγάλη χαρά τῶν Ὀρθοδόξων. 

Ὁ Χότζας βλέποντας το παράδοξο αὐτό γεγονός καί γιά νά προλάβει τό ὡραῖο οὐράνιο φῶς, ἔπεσε κάτω καίδέν ἔπαθε τίποτα. 

Και ἐνῶ ὅταν ἦταν στόν μιναρέ ὑμνοῦσε τον Ἀλλάχ, τώρα ἄρχιζε να φωνάζει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός ἀληθινός και ὅτι Αὐτόν πρέπει να προσκυνοῦμε. 

Οἱ Τοῦρκοι, ἀκούγοντας τόν Χότζα νά κηρύττει τόν Χριστό, ἀντί τοῦ Ἀλλάχ, τόν ἔπιασαν καί τόν σκότωσαν (τόν ἔκαψαν). 

Τό ἀνωτέρω θαῦμα συνέβη στίς 18 Ἀπριλίου τοῦ 1579 μ.Χ. ἐπί Σουλτάνου Μουράτ καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Σωφρονίου τοῦ Δ΄. 

Ἀπό τότε σουλτανικό φιρμάνι ὅρισε ὅτι μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες να μεταδίδουν τό Ἅγιο Φῶς.

Ὁ Μάρτυρας Ἐμίρης Τούνομ ἁγίασε και ἄς μήν ἦταν Χριστιανός, διότι βαπτίσθηκε στό αἷμα τοῦ μαρτυρίου. Τεμάχια τῶν ἱερῶν λειψάνων του εὑρίσκονται γιά προσκύνημα στή γυναικεῖα Μονή τῆς Μεγάλης Παναγιᾶς Ἱεροσολύμων, πού ἔκτισε ἡ Ἁγία Μελάνη. 

Ἡ ἱερά κολῶνα, πού «διερράγη» ἀπό τό Ἅγιο Φῶς σώζεται μέχρι σήμερα, μαυρισμένη ἀλλά καί εὐωδιάζουσα. 

Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, πρίν μποῦμε στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως, τήν ἀσπαζόμεθα, στή σχισμή γιά εὐλογία.

Εἶναι τό πρῶτο θαῦμα μέ το ὁποῖο μᾶς ὑποδέχεται ὁ Θεάνθρωπος στό Γολγοθᾶ Του καί στόν Πανάγιό Του Τάφο, ἕνα θαῦμα συγκλονιστικό καί συνεχές.

Πηγή:armenisths