Κάθε αμαρτία γίνεται ή από φιληδονία, ή από φιλαργυρία, ή από φιλοδοξία. Ομοίως και το ψεύδος διά τούτα τα τρία πάθη γίνεται . ψεύδεται κανείς ή για να μη κατηγορηθεί και ταπεινωθεί, ή για να ικανοποιήσει επιθυμία, ή για να κερδίσει αγαθά. Και δεν σταματά γυρίζοντας εδώ και εκεί, μηχανευόμενος τι να ειπή για να πετύχει τον σκοπό του.

Υπάρχουν τρείς τρόποι ψεύδους· είναι ο ψευδόμενος κατά διάνοιαν, ο ψευδόμενος εν λόγω, και ο ψευδόμενος με τον βίον του.

 Ο ψευδόμενος κατά διάνοια είναι εκείνος που δέχεται υπόνοιες. Εάν αυτός δεί κάποιον να ομιλεί με τον αδελφόν του, υποπτεύται και λέγει ότι για μένα ομιλούν. Και αν διακόψουν την ομιλία, πάλι υποπτεύεται ότι για αυτόν διέκοψαν. Εάν ειπή κανείς λόγο, υποπτεύεται ότι τον είπε για να τον θλίψει, και γενικώς σε κάθε πράγμα υποπτεύεται έτσι τον πλησίον.
 
Ο ψευδόμενος εν λόγω είναι αυτός που υποθετικά, οκνεύεται να σηκωθεί στην αγρυπνία και δεν λέγει, συγχωρεσέ με, πού ώκνησα να σηκωθώ, αλλά λέγει, "είχα πυρετό, είχα σκοτοδίνη, δεν μπόρεσα να σηκωθώ, είχα ατονία", και λέγει δέκα λόγους ψευδείς, για να μην βάλει μία μετάνοια και ταπεινωθεί.

 Ο ψευδόμενος με τον βίο του είναι αυτός που, ενώ είναι άσωτος, προσποιείται εγκράτεια, ή ενώ είναι πλεονέκτης ομιλεί περί ελεημοσύνης και επαινεί την συμπάθεια  κ.τ.λ.

Αββά Δωρόθεου

Πηγή: 5000gnomika.blogspot.gr